You are here:
Home
/
Văn bản
GIỚI THIỆU MỘT SỐ NỘI DUNG CƠ BẢN VỀ HIẾN PHÁP NƯỚC CỘNG HÒA XHCN VIỆT NAM NĂM 2013 (Phần cuối)
GIỚI THIỆU MỘT SỐ NỘI DUNG CƠ BẢN VỀ HIẾN PHÁP NƯỚC CỘNG HÒA XHCN VIỆT NAM NĂM 2013 (Phần cuối)
( Tiếp thep phần 3)
6.3. Chính phủ (Chương VII):
Về
nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ: HP mới
đã sắp xếp, cơ cấu lại nhiệm vụ, quyền hạn của CP cho phù hợp với vị trí, chức
năng của CP với tính chất là cơ quan chấp hành của Quốc hội, cơ quan hành chính
NN cao nhất và cơ quan thực hiện quyền hành pháp và bổ sung, điều chỉnh những
nhiệm vụ, quyền hạn sau: Bổ sung thẩm quyền đề xuất, xây dựng chính sách trình
QH, ỦTVQH quyết định hoặc quyết định theo thẩm quyền để thực hiện nhiệm vụ,
quyền hạn của cơ quan hành pháp quy định tại Điều 96 của HP. Phân định rõ thẩm
quyền của CP trong việc tổ chức đàm phán, ký điều ước quốc tế nhân danh NN theo
ủy quyền của Chủ tịch nước; quyết định việc ký, gia nhập, phê duyệt hoặc chấm
dứt hiệu lực điều ước quốc tế nhân danh Chính phủ, trừ điều ước quốc tế trình
Quốc hội phê chuẩn quy định tại khoản 14 Điều 70 của HP.
HP
tiếp tục kế thừa quy định của HP năm 1992 về vị trí, chức năng, cơ cấu tổ chức
và nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ và bổ sung quy định Chính phủ là cơ quan
thực hiện quyền hành pháp (Điều 94).
Về
Thủ tướng Chính phủ: Hiến pháp sắp xếp, cơ
cấu lại nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ tướng Chính phủ bảo đảm tương thích với
nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ; làm rõ hơn thẩm quyền của Thủ tướng Chính
phủ trong việc định hướng, điều hành hoạt động của Chính phủ; lãnh đạo và chịu
trách nhiệm về hoạt động của hệ thống hành chính Nhà nước từ Trung ương đến địa
phương, bảo đảm tính thống nhất và thông suốt của nền hành chính quốc gia; bổ
sung thẩm quyền quyết định và chỉ đạo việc đàm phán, chỉ đạo việc ký, gia nhập
điều ước quốc tế thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ; tổ chức thực hiện
điều ước quốc tế mà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên (Điều
98).
Về
Bộ trưởng và các thành viên Chính phủ: Hiến
pháp làm rõ hơn mối quan hệ giữa Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các thành
viên khác của Chính phủ. Nhằm tăng cường trách nhiệm của Bộ trưởng, Thủ trưởng
cơ quan ngang bộ, Hiến pháp quy định các thành viên Chính phủ chịu trách nhiệm
cá nhân trước Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ và Quốc hội về ngành, lĩnh vực
được phân công phụ trách, cùng các thành viên khác của Chính phủ chịu trách
nhiệm tập thể về hoạt động của Chính phủ (Điều 95). Hiến pháp bổ sung
quy định “Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ báo cáo công tác trước
Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; thực hiện chế độ báo cáo trước Nhân dân về
những vấn đề quan trọng thuộc trách nhiệm quản lý” (khoản 2 Điều 99).
6.4.
Tòa án nhân dân (Chương VIII):
Trên
cơ sở kế thừa quy định của HP năm 1992 về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và các
nguyên tắc hoạt động của TAND, HP bổ sung quy định TAND thực hiện quyền tư pháp
(Điều 102). TA có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền
công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của NN, quyền và lợi
ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân (khoản 3 Điều 102); sửa đổi quy định
về hệ thống tổ chức TA (khoản 2 Điều 102) cho phù hợp với chủ trương cải
cách tư pháp theo hướng không xác định cấp TA cụ thể trong HP mà để luật định,
làm cơ sở hiến định cho việc tiếp tục đổi mới hoạt động tư pháp, phù hợp với
yêu cầu của NN pháp quyền. Đồng thời, HP không quy định việc thành lập các tổ
chức thích hợp ở cơ sở để giải quyết các tranh chấp nhỏ trong nhân dân như Điều
127 của HP năm 1992 mà để luật quy định. Về các nguyên tắc tổ chức và hoạt động
của TA, theo yêu cầu cải cách tư pháp, HP đã sắp xếp và bổ sung nguyên tắc
tranh tụng trong xét xử được bảo đảm và chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm được
bảo đảm; nghiêm cấm cơ quan, tổ chức, cá nhân can thiệp vào việc xét xử của
Thẩm phán, Hội thẩm (Điều 103).
6.5.
Viện kiểm sát nhân dân (Chương VIII):
Hiến
pháp tiếp tục kế thừa và khẳng định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Viện
kiểm sát là thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp như Hiến pháp
năm 1992 (khoản 1 Điều 107). Đồng thời, thể chế hóa yêu cầu về đổi mới
hệ thống tổ chức Viện kiểm sát nhân dân và để phù hợp với mô hình Tòa án nhân
dân, Hiến pháp đã sửa đổi quy định về hệ thống tổ chức Viện kiểm sát cho phù
hợp với chủ trương cải cách tư pháp (khoản 2 Điều 107). Hiến pháp bổ
sung và làm rõ hơn nguyên tắc “khi thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt
động tư pháp, Kiểm sát viên tuân theo chỉ đạo của Viện trưởng Viện kiểm sát”
(khoản 2 Điều 109).
6.6.
Chính quyền địa phương (Chương IX):
Chương
IX của HP được xây dựng trên cơ sở đổi tên chương IX của HP năm 1992 và quy
định một cách tổng quát về phân chia đơn vị hành chính, còn những vấn đề về tổ
chức, thẩm quyền của từng cấp chính quyền địa phương sẽ do luật định. Cụ thể
như sau:
-
Về đơn vị hành chính: HP tiếp tục kế thừa
quy định của HP hiện hành về các đơn vị hành chính nhằm bảo đảm sự thống nhất,
đồng bộ, ổn định trong cấu trúc hành chính ở nước ta; đồng thời bổ sung quy
định về đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, đơn vị hành chính tương đương với
quận, huyện, thị xã thuộc thành phố trực thuộc Trung ương. Theo đó, nước chia
thành tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; tỉnh chia thành huyện, thị xã và
thành phố thuộc tỉnh; thành phố trực thuộc Trung ương chia thành quận,
huyện, thị xã và đơn vị hành chính tương đương; huyện chia thành xã, thị trấn;
thị xã và thành phố thuộc tỉnh chia thành phường và xã; quận chia thành
phường; đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập (Điều 110).
-
Về tổ chức chính quyền địa phương: Hiến
pháp quy định khái quát theo hướng: “Chính quyền địa phương được tổ chức ở
các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
-
Về nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương: Hiến pháp quy định chính quyền địa phương tổ chức và bảo
đảm việc thi hành Hiến pháp và pháp luật tại địa phương; quyết định các vấn đề
của địa phương do luật định; chịu sự kiểm tra, giám sát của cơ quan Nhà nước
cấp trên. Nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương được xác định trên
cơ sở phân định thẩm quyền giữa các cơ quan Nhà nước ở Trung ương và địa phương
và của mỗi cấp chính quyền địa phương. Trong trường hợp cần thiết, chính quyền
địa phương được giao thực hiện một số nhiệm vụ của cơ quan Nhà nước cấp trên
với các điều kiện bảo đảm thực hiện nhiệm vụ đó (Điều 112).
-
Về địa vị pháp lý và chức năng, nhiệm vụ của chính quyền địa phương: Kế thừa quy định của HP năm 1992, HP tiếp tục khẳng định
HĐND là cơ quan quyền lực NN ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và
quyền làm chủ của Nhân dân, do Nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm
trước Nhân dân địa phương và cơ quan Nhà nước cấp trên. Hội đồng nhân dân quyết
định các biện pháp bảo đảm thi hành HP&PL ở địa phương, các vấn đề quan
trọng của địa phương và giám sát hoạt động của các cơ quan Nhà nước ở địa
phương (Điều 113). ỦBND ở cấp chính quyền địa phương do HĐND cùng cấp bầu là cơ
quan chấp hành của HĐND, cơ quan hành chính Nhà nước ở địa phương, chịu trách
nhiệm trước HĐND và cơ quan hành chính Nhà nước cấp trên (Điều 114).
Hiến pháp cũng sắp xếp lại và làm rõ hơn tính chất, trách nhiệm, thẩm quyền của
Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân để phù hợp với nguyên tắc tổ chức quyền
lực Nhà nước thống nhất và mối quan hệ giữa Trung ương và địa phương trong tình
hình mới (Điều 113, Điều 114).
6.7.
Về Hội đồng bầu cử quốc gia và Kiểm toán Nhà nước (Chương X):
Để
làm rõ hơn quyền làm chủ của Nhân dân, cơ chế phân công, phối hợp, kiểm soát
quyền lực, hoàn thiện bộ máy Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Hiến pháp bổ
sung 2 thiết chế hiến định độc lập vào Chương X gồm Hội đồng bầu cử quốc gia và
Kiểm toán Nhà nước.
-
Hội đồng bầu cử quốc gia: Hiến pháp bổ sung
thiết chế Hội đồng bầu cử quốc gia là cơ quan do Quốc hội thành lập, có nhiệm
vụ tổ chức bầu cử đại biểu Quốc hội, chỉ đạo và hướng dẫn công tác bầu cử đại
biểu Hội đồng nhân dân các cấp (Điều 117). Việc thành lập Hội đồng bầu
cử quốc gia nhằm góp phần thể hiện tính khách quan trong chỉ đạo tổ chức bầu cử
đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân.
-
Kiểm toán Nhà nước: Hiến pháp hiến định địa
vị pháp lý của Kiểm toán Nhà nước trong Hiến pháp để tăng cường vị thế và trách
nhiệm của cơ quan Kiểm toán Nhà nước. Đây là cơ quan do Quốc hội thành lập,
hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, có chức năng kiểm toán việc quản
lý, sử dụng tài chính, tài sản công (Điều 118). Do các cơ quan này là
những thiết chế hiến định mới nên Hiến pháp chỉ quy định một cách tổng quát,
còn các vấn đề cụ thể về tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn, số lượng thành viên và
nhiệm kỳ của thành viên của các cơ quan này do luật định.
7.
Về hiệu lực của Hiến pháp và việc sửa đổi Hiến pháp (Chương XI):
Hiến
pháp tiếp tục khẳng định Hiến pháp là luật cơ bản của nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam, có hiệu lực pháp lý cao nhất; mọi văn bản pháp luật khác phải
phù hợp với Hiến pháp; đồng thời, bổ sung và quy định rõ mọi vi phạm Hiến pháp
đều bị xử lý cũng như trách nhiệm của Quốc hội và các cơ quan Nhà nước, của
toàn dân trong việc bảo vệ Hiến pháp (Điều 119).
Về
quy trình sửa đổi Hiến pháp, Hiến pháp đã cụ thể hóa các quy định về thẩm quyền
đề nghị sửa đổi Hiến pháp, thủ tục soạn thảo Hiến pháp, quy trình thông qua
Hiến pháp (Điều 120). Theo đó, Chủ tịch nước, Ủy ban Thường vụ Quốc hội,
Chính phủ hoặc ít nhất một phần ba tổng số đại biểu Quốc hội có quyền đề nghị
làm Hiến pháp, sửa đổi Hiến pháp. Quốc hội quyết định việc làm Hiến pháp, sửa
đổi Hiến pháp khi có ít nhất hai phần ba tổng số đại biểu Quốc hội biểu quyết
tán thành. Quốc hội thành lập Ủy ban dự thảo Hiến pháp. Ủy ban dự thảo Hiến
pháp soạn thảo, tổ chức lấy ý kiến Nhân dân và trình Quốc hội dự thảo Hiến
pháp. Hiến pháp được thông qua khi có ít nhất hai phần ba tổng số đại biểu Quốc
hội biểu quyết tán thành. Việc trưng cầu ý dân về Hiến pháp do Quốc hội quyết
định (Điều 120). Đây là một điểm mới quan trọng, thể hiện chủ quyền của
Nhân dân.
8.
Về kỹ thuật lập hiến:
Để
Hiến pháp thực sự là đạo luật cơ bản của Nhà nước, có tính ổn định lâu dài,
Hiến pháp chỉ quy định những vấn đề có tính nguyên tắc cần thể hiện khái quát,
cô đọng, súc tích. Theo đó, những vấn đề về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền
hạn của các cơ quan Nhà nước được quy định rõ trong Hiến pháp còn quy trình,
thủ tục, cách thức tổ chức thực hiện chức năng, nhiệm vụ cần để luật điều
chỉnh. Một số chủ trương chính sách cụ thể về phát triển ngành, lĩnh vực (kinh
tế, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ, y tế, thể dục, thể thao) không
quy định trong Hiến pháp mà để luật điều chỉnh để bảo đảm tính linh hoạt trong
bổ sung, hoàn chỉnh chủ trương, chính sách và trong quản lý, điều hành.
9.
Về hiệu lực của Hiến pháp và việc thi hành Hiến pháp:
Để
có căn cứ pháp lý cho việc triển khai thi hành Hiến pháp mới, Quốc hội đã ban
hành Nghị quyết số 64/2013/QH13 quy định một số điểm thi hành Hiến pháp, trong
đó quy định rõ thời hạn công bố chậm nhất là 15 ngày, kể từ ngày thông qua,
thời điểm Hiến pháp mới có hiệu lực là từ ngày 01/01/2014; đồng thời, quy định
trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức hữu quan trong việc tổ chức thi hành Hiến
pháp, trách nhiệm tuyên truyền, phổ biến Hiến pháp nhằm bảo đảm Hiến pháp được
tuân thủ và chấp hành nghiêm trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.
III.
Một số vấn đề cần lưu ý trong đấu tranh làm thất bại những luận điệu kích động,
xuyên tạc của các thế lực thù địch
-
Bảo vệ tính đúng đắn của Cương lĩnh, Điều lệ, đường lối của Đảng; bác bỏ những
quan điểm sai trái, nhất là những quan điểm như: Phủ nhận chủ nghĩa Mác -
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; phủ nhận con đường XHCN; phủ nhận vai trò lãnh đạo
của Đảng, đòi xóa bỏ Điều 4 của Hiến pháp, đòi đổi tên Đảng, tên nước; đòi lập
các tổ chức để chống phá Đảng, Nhà nước và chế độ XHCN, muốn nước ta đi theo
con đường xã hội dân chủ tư sản và thể chế chính trị tư sản,…
-
Đấu tranh chống những luận điệu xuyên tạc, gây rối, phá hoại việc thực thi Hiến
pháp, nhất là những quan điểm, như: Phủ nhận đóng góp của Hiến pháp năm 1992 và
những điểm bổ sung, điểm mới của Hiến pháp; không công nhận Hiến pháp 1992 sửa
đổi năm 2013; xuyên tạc dân chủ XHCN trong quá trình thực thi Hiến pháp và pháp
luật; vu khống, xuyên tạc quyền công dân, quyền con người trong Hiến pháp; thổi
phồng sơ hở, yếu kém của hệ thống chính trị để kích động tâm lý bất mãn, chống
đối, chia rẽ nội bộ Đảng, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc …
-
Uốn nắn, khắc phục những quan điểm, nhận thức lệch lạc, không đầy đủ về dân chủ
và pháp chế XHCN; phê phán những quan điểm cho rằng việc sửa đổi Hiến pháp năm
1992 không tạo những chuyển biến lớn; quá trình sửa đổi tiến hành hình thức,
không bảo đảm dân chủ…
Kim Bảng - TTDS
