Hậu quả của bùng nổ dân số

      Bùng nổ dân số có nghĩa là dân số của một nước, một khu vực hay của toàn thế giới tăng lên một cách đột ngột và nhanh chóng. Vấn đề bùng nổ dân số được xem là “cội nguồn của mọi vấn đề”, liên quan mật thiết với đói nghèo, hủy hoại môi trường,….Trước hết, dân số là tập hợp những người sống trong cùng một quốc gia, khu vực, vùng địa lý kinh tế hoặc một đơn vị hành chính. Và sự bùng nổ dân số là sự gia tăng dân số quá nhanh trong một thời gian ngắn, gây ảnh hưởng tiêu cực đến mọi mặt của đời sống xã hội. Ngày nay, khái niệm “quả bom dân số” đã trở nên phổ biến trên toàn thế giới, phần nào đã nói lên mức độ cấp thiết và nguy hiểm, cũng như những hậu quả mà nó có thể gây ra cho nhân loại.

Dân số tăng kéo theo ba nạn đói: đói ăn, đói việc và đói chữ, khiến người dân phải sống trong cảnh nghèo khó, thiếu việc làm, dốt nát nhanh và theo đó là bất ổn trong xã hội, đó  là nạn cướp bóc, khủng bố,.…Dễ thấy khi dân số tăng cao, việc kiếm được miếng ăn sẽ ngày càng trở lên khó khăn hơn, và để đảm bảo sinh tồn cho mình người ta có thể sẵn sàng làm mọi việc, kể cả phạm tội. Nghiêm trọng hơn, xuất phát từ vấn đề dân số quá nhiều dẫn tới việc thiếu đất sống, thiếu “không gian sinh tồn” có thể dẫn tới các cuộc xung đột, chiến tranh giữa các nhóm người, gây nên những hậu quả khôn lường.

Ảnh: Minh họa

Có thể thấy vấn đề bùng nổ dân số đối với vấn đề nghèo đói, dịch bệnh, ô nhiễm môi trường, khan hiếm tài nguyên đều có quan hệ trực tiếp hoặc gián tiếp. Bản thân các vấn đề đó đã là các vấn đề mang tính toàn cầu, có ảnh hưởng tới sự tồn vong của nhân loại, chính vì vậy, không còn gì nghi ngờ nữa, vấn đề bùng nổ dân số cũng là một vấn đề có tầm ảnh hưởng sâu sắc, rộng lớn tới tương lai của cả nhân loại.

Việc di cư từ nông thôn ra thành thị một mặt thúc đẩy nhanh quá trình đô thị hóa nhưng mặt khác lại gây áp lực rất lớn lên hệ thống cơ sở hạ tầng, dịch vụ xã hội , nhà ở, môi trường... ở các đô thị lớn. Tình trạng kẹt xe, ô nhiễm đã diễn ra ngày càng nhiều ở Thành phố Hồ Chí Minh hay Hà Nội.

Mặc dù nguồn lao động hiện đang dồi dào và được gọi là ‘dân số vàng’ nhưng vấn đề này cũng tạo ra thách thức lớn về việc làm, an sinh xã hội cũng như tỉ lệ lao động qua đào tạo còn thấp. Có nhiều biện pháp được đưa ra, nhiều phương thức được áp dụng đã mang lại hiệu quả cho thực trạng này. Trong hàng loạt biện pháp, có thể kể ra ở đây những biện pháp tối ưu nhất có thể áp dụng để làm giảm độ nóng của gia tăng dân số.

Một trong những biện pháp phổ biến và hiệu quả nhất là tuyên truyền rộng rãi tác hại của vấn đề bùng nổ dân số trên các phương tiện thông tin đại chúng, giáo dục ý thức của người dân thông qua những khẩu hiệu thiết thực, chỉ rõ những lợi ích cũng như thuận lợi do việc có ít con đem lại.

          Bên cạnh đó, việc nâng cao khả năng tiếp cận đối với các dịch vụ về y tế, bao gồm kế hoạch hóa gia đình, cải thiện tình trạng trẻ em bị chết sau sinh và các dịch vụ chăm sóc và bảo vệ sức khỏe vì chỉ khi các cặp vợ chồng cảm thấy yên tâm về những đứa con mà mình sinh ra, về khả năng sống sót của chúng, các cặp vợ chồng mới sẵn sàng sinh ít con hơn; mở rộng hơn nữa các cơ hội về giáo dục, nâng cao hiểu biết cho con người là những nhân tố đóng góp không nhỏ trong việc cải thiện bùng nổ dân số. Một thực tế chứng minh rằng những người phụ nữ và nam giới được giáo dục có xu hướng muốn một gia đình nhỏ hơn. Khi vai trò phụ nữ được tăng lên, tình trạng “trọng nam khinh nữ” cũng được khắc phục bởi đây chính là một trong những nguyên nhân của việc sinh nhiều con dẫn đến gia tăng dân số. Vì vậy việc đầu tư cho phụ nữ cả về trang bị kiến thức lẫn nâng cao vai trò của người phụ nữ, tạo sự bình đẳng nam - nữ là không thể thiếu nếu muốn tình trạng gia tăng dân số được cải thiện.

Giáo dục cho lứa tuổi vị thành niên về giới tính, về tình dục an toàn là một điều đáng được quan tâm ở tất cả các quốc gia, đặc biệt là những quốc gia có tỷ lệ sinh cao. Bởi hiện nay tình trạng  nạo phá thai ở lứa tuổi vị thành niên đang là một vấn nạn ở hầu hết các quốc gia.

Hiện nay, lực lượng dân số trong độ tuổi lao động, đặc biệt lực lượng thanh niên có vai trò và trách nhiệm rất to lớn trong vấn đề bùng nổ dân số vì chính họ là những người trong độ tuổi sinh sản, nhận thức và hành động của họ ảnh hưởng trực tiếp đến sự gia tăng dân số toàn cầu. Trong hàng loạt vấn đề đặt ra đối với thanh niên hiện nay thì vấn đề bùng nổ dân số và các hệ lụy do nó gây ra là một trong những vấn đề quan trọng, cần được quan tâm hàng đầu.

Với sức trẻ và tinh thần xung kích, sẵn sàng đi tiên phong trong những công việc khó khăn, thanh niên chính là lực lượng nòng cốt tham gia giải quyết vấn đề bùng nổ dân số một cách trực tiếp và gián tiếp.

Với vai trò là những người trực tiếp trong độ tuổi sinh sản, lực lượng thanh niên cần nhận thức rõ vai trò của mình trong vấn đề này. Nhiệm vụ hàng đầu của thanh niên là phải học tập, nâng cao hiểu biết của bản thân về thực trạng bùng nổ dân số và những hậu quả to lớn của nó trên qui mô toàn thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng, từ đó có nhận thức và hành động đúng đắn góp phần giải quyết vấn đề này; phải thực hiện nghiêm túc các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về vấn đề dân số cũng như những chính sách xã hội về lao động việc làm, xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới; không ngừng phấn đấu cải thiện mức sống, kinh tế gia đình từ đó góp phần xây dựng xã hội giàu đẹp, văn minh, cuộc sống ấm no hạnh phúc. Điều này gián tiếp nâng cao chất lượng dân số cũng như đời sống vật chất, tinh thần cho từng người dân.

Ngoài ra, lực lượng thanh niên có thể gián tiếp đóng góp thực hiện mục tiêu chung của quốc gia cũng như thế giới thông qua những việc làm cụ thể như: tham gia tuyên truyền phổ biến rộng rãi tác hại của vấn đề bùng nổ dân số, góp phần giáo dục ý thức người dân và cả cộng đồng về các biện pháp giảm tỷ lệ sinh; chung tay cùng cộng đồng thực hiện bình đẳng giới, nâng cao vai trò của người phụ nữ, giúp họ có nhiều quyền lựa chọn hơn, có tiếng nói hơn trong gia đình và trong xã hội; từng bước xóa bỏ tình trạng “trọng nam khinh nữ” – cũng chính là một trong những nguyên nhân của việc sinh nhiều con dẫn đến gia tăng dân số; góp sức cùng cộng đồng chăm sóc, bảo vệ sức khỏe trẻ em – thế hệ tương lai, những mầm non của đất nước, nhờ đó các thế hệ mai sau của đất nước ngày một khỏe mạnh.

Tóm lại, bùng nổ dân số là một trong những vấn đề quốc tế nổi cộm nhất hiện nay, nó đã và đang gây ra nhiều hệ quả nghiêm trọng, liên quan đến tất cả các lĩnh vực của cuộc sống. Vì vậy, việc giải quyết vấn đề này cùng với các hậu quả của nó ảnh hưởng trực tiếp đến sự tồn vong của toàn nhân loại. Giải quyết vấn đề này không phải là việc của một gia đình, một quốc gia mà là trách nhiệm của tất cả mọi quốc gia, mọi tầng lớp trong xã hội, đặc biệt là với thế hệ thanh niên - lực lượng đi đầu, xung kích trong mọi vấn đề. Thế hệ thanh niên cần nhận thức rõ vấn đề này và có những hành động cụ thể, góp phần xây dựng một thế giới hòa bình, ổn định và phát triển./.

                                                                             Thanh Phúc

                                                                   Trung tâm Dân số - KHHGĐ huyện