Đại tướng Võ Nguyên Giáp: “Việc chi mà có lợi cho dân cũng phải hết sức làm”

›› Tướng Giáp làm sửng sốt người Nga vì sự uyên thâm và trí nhớ trác tuyệt

GiadinhNet - Đảng và Nhà nước ta từ rất sớm đã đặc biệt quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác DS-KHHGĐ. Đảng đã cử 3 nhà lãnh đạo kiệt xuất đảm nhiệm vị trí Chủ tịch Ủy ban Dân số Quốc gia. Đó là Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Nguyên Giáp, Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (sau là Thủ tướng Chính phủ) Võ Văn Kiệt.

Dòng người chờ đến lượt viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp
trên đường Điện Biên Phủ, chiều ngày 10/10. Ảnh: VN.

Ngay từ những năm đầu thập kỷ 60 thế kỷ trước, trong hoàn cảnh đất nước còn bị chia cắt, vừa phải song song tiến hành hai nhiệm vụ chiến lược trọng đại: Xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, kháng chiến chống Mỹ cứu nước ở miền Nam nhưng công tác DS-KHHGĐ đã được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo. Ngày 26/12/1961, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã ký Quyết định 216-CP về việc sinh đẻ có hướng dẫn. Quyết định này đã trở thành dấu mốc lịch sử đầu tiên của ngành Dân số Việt Nam và sau này, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định lấy ngày ban hành Quyết định 216-CP làm Ngày Dân số Việt Nam (26/12). Người đứng đầu Ban chỉ đạo sinh đẻ có hướng dẫn Trung ương chính là Thủ tướng Phạm Văn Đồng.

Giai đoạn 1984-1987, Hội đồng Bộ trưởng đã ban hành Quyết định 58-HĐBT ngày 11/4/1984 thành lập Ủy ban Quốc gia Dân số và Sinh đẻ kế hoạch do Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Nguyên Giáp làm Chủ tịch Ủy ban. Đến giai đoạn 1987-1992, cơ quan này được đổi tên là Ủy ban Quốc gia DS-KHHGĐ do Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt làm Chủ tịch Ủy ban. Đến năm 1992, Chính phủ mới thành lập cơ quan chuyên trách về lĩnh vực này.

Như vậy, có thể thấy rằng, Đảng và Nhà nước ta từ rất sớm đã đặc biệt quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác DS-KHHGĐ. Đảng đã cử 3 nhà lãnh đạo kiệt xuất đảm nhiệm vị trí Chủ tịch Ủy ban Dân số Quốc gia. Đó là Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Nguyên Giáp, Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (sau là Thủ tướng Chính phủ) Võ Văn Kiệt.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Một nhân cách lớn

Trong những giờ phút đau thương, cả đất nước nghiêng mình trong chiều vàng thu ngang qua căn nhà số 30 Hoàng Diệu để tiễn biệt một danh tướng tài đức song toàn Võ Nguyên Giáp. Muôn triệu trái tim Việt đều cảm thấy hụt hẫng, quặn đau khi nghe tin Bác Giáp - Người học trò xuất sắc và gần gũi của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra đi. Từ năm châu bốn bể, từ các biên bờ của chiến tuyến xưa kia cũng không khỏi thảng thốt, kính cẩn nghiêng mình trước tài đức một danh tướng của nhân loại, danh tướng của hoà bình.

Những người làm công tác dân số trong cả nước không khỏi bàng hoàng xúc động khi hay tin Bác đã ra đi. Lần giở những trang tư liệu, chúng ta bắt gặp tâm sự của bà Đặng Bích Hà - phu nhân của Đại tướng với nhà văn Sơn Tùng, qua ghi chép của nhà báo Xuân Ba: “Bữa họp Hội đồng Bộ trưởng quyết định trao việc mới cho Đại tướng là Chủ tịch Ủy ban Dân số và Sinh đẻ có kế hoạch, người giúp việc của Đại tướng ý chừng bức xúc về nói lại với phu nhân Đại tướng. Bà Đặng Bích Hà cũng mang tâm trạng ấy. Khi chỉ có hai vợ chồng với nhau, ông ung dung treo mũ áo, rửa mặt rồi bình thản cười: Chuyện chi mà nghiêm trọng thế? Thế tôi với bà ở đâu ra? Các con mình ở đâu ra? Sinh, dưỡng là việc lớn… việc chi mà có lợi cho dân cũng phải hết sức làm”!

Có lẽ trong mỗi chúng ta đều trào dâng những nỗi niềm xúc động khi nghe những lời tâm sự đó của Bác. Thung dung, tự tại nhưng chứa đựng cả một nhân cách lớn! Những việc tưởng như hết sức giản đơn, tự nhiên của mỗi con người, mỗi gia đình - chuyện sinh đẻ - nhưng lại là chuyện quốc kế dân sinh. Dù cho ở bất cứ hoàn cảnh nào, nhiệm vụ nào thì mối quan tâm hàng đầu của Đại tướng vẫn là cái lợi cho dân cho nước. Chân thật lắm! Bình dị lắm! Nhưng lại chứa đựng cả một triết lý nhân văn sâu sắc, một trái tim bao la với dân, với nước. Câu nói đó của vị Đại tướng làm ta bồi hồi tưởng nhớ đến lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, người trọn đời mình hiến dâng cho Tổ quốc, cho nhân dân với tư tưởng lấy dân làm gốc: “Việc gì có lợi cho dân, ta phải hết sức làm; Việc gì có hại cho dân, ta phải hết sức tránh”.

Cả một đời theo Đảng, theo cách mạng, vào sinh ra tử trong hai cuộc kháng chiến vệ quốc vĩ đại của dân tộc, con người ấy, bản lĩnh ấy, tầm vóc ấy đã tạc vào lịch sử một nhân cách dân tộc Việt.

Tâm sự về chuyện Đại tướng khi được giao nhiệm vụ làm Chủ tịch Uỷ ban Quốc gia Dân số và Sinh đẻ có kế hoạch, Giáo sư Vũ Khiêu kể lại, khi đó ông đã hỏi: “Tại sao giao cho Anh công việc ấy? Anh cười bảo tôi: “Hồ Chủ tịch đã dạy chúng ta: Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng. Chúng ta đã từng vượt qua mọi khó khăn, từng đánh thắng mọi quân thù thì Đảng giao cho công việc gì cũng nhất định phải làm tốt việc ấy. Hãy bắt tay vào làm đi”. Thấm đượm tinh thần ấy, cốt cách ấy, Giáo sư Vũ Khiêu tâm sự tiếp: “Ngay từ hôm đó, tôi và Ủy ban Khoa học Xã hội đã bắt tay ngay vào công việc. Trước hết, tôi tổ chức ở Ủy ban một bộ phận nghiên cứu về kế hoạch hoá dân số. Dân số có kế hoạch khoa học và khả thi sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển vì lợi ích của tương lai dân tộc và hạnh phúc của nhân dân”.

Ông Vũ Mão, nguyên Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, khi đó là Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tâm sự: “Là thành viên của Ủy ban Quốc gia dân số và Sinh đẻ có kế hoạch nên tháng nào cũng được họp dưới sự chủ trì của Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Nguyên Giáp. Đối tượng của công tác này chủ yếu là thanh niên và phụ nữ nên Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng thường yêu cầu tôi và chị Nguyễn Thị Định - Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam - cần có kế hoạch triển khai cụ thể”. Ông Vũ Mão cũng chia sẻ: “Phó Chủ tịch tham dự rất đều các cuộc họp của Ủy ban Dân số, ông cũng dành nhiều thời gian làm việc với các Tiểu ban rất tỉ mỉ và chu tất”. Ông Vũ Mão rất tâm đắc khi Đại tướng đã nói rằng “Dân số là một vấn đề chiến lược của quốc gia”.

Học sinh Trường tiểu học và THCS Chu Văn An (TP Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình)
 đến tưởng niệm Đại tướng. Ảnh: TT.

Tiếp bước cha anh

Hơn nửa thế kỷ qua, công tác DS-KHHGĐ đã đạt được những thành tựu vô cùng vững chắc, được Đảng và Nhà nước khen thưởng, cộng đồng quốc tế thừa nhận. Chủ tịch nước đã tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng Nhất cho ngành Dân số; Liên Hợp Quốc đã  tặng Giải thưởng Dân số cho Việt Nam.

Tỷ lệ tăng dân số của Việt Nam đã giảm từ 3,8% (năm 1960) xuống còn 1,06% (năm 2012); từ trung bình 6,4 con/phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ đã giảm xuống, đạt mức sinh thay thế (2,1 con) vào năm 2006 và từ đó đến nay luôn dưới mức sinh thay thế. Việt Nam đang ở thời kỳ cơ cấu “dân số vàng”, một cơ hội về nguồn nhân lực có một không hai trong lịch sử nhân khẩu học với lực lượng lao động dồi dào, tạo động lực thúc đẩy nền kinh tế đất nước cất cánh bay lên. Mức chết giảm, tuổi thọ của người dân tăng lên, đặc biệt ở nhóm dân số 60 tuổi, sánh ngang với các nước phát triển…

Những thành tựu trong lĩnh vực dân số đã góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Trong những thành quả đó, chúng ta không thể không nhắc đến những người đã đặt nền móng khởi nguồn cho sự nghiệp dân số nước nhà. Đó là Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng - Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Thủ tướng Võ Văn Kiệt. Công lao của các thế hệ đi trước vô cùng to lớn, và tầm nhìn chiến lược của Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng - Đại tướng Võ Nguyên Giáp có ý nghĩa đặc biệt đối với sự nghiệp dân số nước nhà. Khắc sâu những lời căn dặn của Đại tướng: “Dân số là một vấn đề chiến lược của quốc gia”, “Hãy bắt tay vào làm đi”,  “Việc chi mà có lợi cho dân cũng phải hết sức làm”; tiếp bước các thế hệ đi trước, những người làm công tác y tế nói chung, dân số nói riêng hôm nay nguyện giữ gìn những truyền thống quý báu, phát huy những thành quả đạt được của các thế hệ cha anh đã dày công vun đắp trong việc bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe nhân dân; nâng cao chất lượng dân số, chất lượng giống nòi. Như lời đồng chí Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Phó Thủ tướng Chính phủ đã nói: “Những thành quả của công tác dân số ngày hôm nay là công sức của các thế hệ 30 năm, 50 năm trước. Đến nay đã 52 năm, chúng ta luôn coi dân số là vấn đề của quốc gia. Việc sinh đẻ không phải chỉ là chuyện riêng của mỗi gia đình mà còn là vấn đề của quốc gia, là sự tồn vong của đất nước. Chúng ta đang làm một việc mà 30 năm nữa, 50 năm nữa con cháu mới biết ơn chúng ta đã làm những việc hôm nay như thế nào”.

Nắng vàng của mùa thu lịch sử như đang hội tụ quanh ngôi nhà bên đường Hoàng Diệu. Hồn thiêng sông núi lắng mình đón Bác về với lịch sử hơn 4 ngàn năm hào hùng của dân tộc. Đất nước khóc thương Bác! 90 triệu con cháu dòng giống tiên rồng trên khắp bờ cõi Việt khóc thương Bác! Nỗi tiếc thương ngự trị nơi trái tim của hàng triệu triệu người trên khắp địa cầu! Vĩnh biệt Người, một thiên tài quân sự lỗi lạc của thế kỉ XX, một Đại anh hùng dân tộc, một nhà văn hoá lớn, một nhân cách lớn. Chúng con nguyện noi gương Người.

Thành viên Ủy ban Quốc gia Dân số và Sinh đẻ kế hoạch gồm: 1. Đồng chí Võ Nguyên Giáp, Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng – Chủ tịch Ủy ban. 2. Đồng chí Đặng Hồi Xuân, Bộ trưởng Bộ Y tế - Phó Chủ tịch thường trực. 3. Đồng chí Đào Thiện Thi, Bộ trưởng Bộ Lao động - Phó Chủ tịch. 4. Đồng chí Nguyễn Thị Bình, Bộ trưởng Bộ giáo dục - Ủy viên. 5. Đồng chí Vũ Quang Tuyến, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kế hoạch Nhà nước - Ủy viên. 6. Đồng chí Trần Lâm, Chủ nhiệm Ủy ban Phát thanh và truyền hình Việt Nam - Ủy viên. 7. Đồng chí Vũ Mão, Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh - Ủy viên. 8.Đồng chí Nguyễn Thị Như, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam - Ủy viên. 9.Đồng chí Phạm Thế Duyệt, Phó Chủ tịch Tổng Công đoàn Việt Nam - Ủy viên. 10.Đồng chí Nguyễn Ngọc Sơn, Tổng Cục phó Tổng cục Thống kê - Ủy viên. 11.Đồng chí Nguyễn Công Thắng, Thứ trưởng Bộ Y tế - Tổng thư ký. (Trích Quyết định số 58-HĐBT ngày 11-4-1984 của Hội đồng Bộ trưởng về việc thành lập Ủy ban Quốc gia Dân số và Sinh đẻ có kế hoạch)

                                             TS Dương Quốc Trọng (Tổng cục trưởng Tổng cục DS-KHHGĐ)
                                                                                              (Nguồn: giadinh.net)