Dân số vàng tại Nghệ An: Cơ hội lắm, thách thức nhiều!

(Congannghean.vn)-Việt Nam đang trong thời kì cơ cấu ‘dân số vàng’, nghĩa là tỷ số phụ thuộc chung nhỏ hơn 50%, hay nói nôm na thì có 2 người trong độ tuổi lao động để nuôi 1 người trong độ tuổi phụ thuộc. Tuy nhiên, giai đoạn này chỉ xuất hiện 1 lần và kéo dài hay ngắn phụ thuộc vào việc điều chỉnh mức sinh.  Do đó, nếu không tận dụng được cơ cấu “dân số vàng”, Việt Nam sẽ gặp nhiều khó khăn khi dân số ngày càng già đi.

Cơ cấu “dân số vàng” thực sự là cơ hội để cải thiện sức khỏe, đặc biệt là sức khỏe sinh sản cho thanh niên, vị thành niên, sử dụng nguồn lao động dồi dào cho tăng trưởng và phát triển kinh tế. Cơ cấu “dân số vàng” tạo cơ hội cho tích lũy nguồn lực để tăng đầu tư cho an sinh xã hội, y tế, giáo dục, việc làm trong tương lai.

Dân số vàng là cơ hội để phát triển kinh tế - xã hội

Mặt khác, dân số dưới 15 tuổi giảm mạnh góp phần nâng cao chất lượng giáo dục thông qua việc giảm tỷ số giữa học sinh và giáo viên, qua đó nâng cao chất lượng chăm sóc y tế cho trẻ em, cải thiện chất lượng sức khỏe dân số tương lai.

Đồng thời, dân số trong độ tuổi lao động lớn, chi tiêu y tế trong độ tuổi lao động giảm sẽ tiết kiệm được nhiều nguồn tài chính. Lực lượng lao động trẻ, dồi dào và tiếp tục tăng sẽ là nguồn lực quan trọng cho việc phát triển kinh tế trong điều kiện đảm bảo việc làm và cải thiện được năng suất lao động. Từ đó, tạo động lực phát triển kinh tế xã hội, góp phần xóa đói giảm nghèo nhanh và bền vững.

Nghệ An là tỉnh có quy mô dân số lớn thứ tư trong cả nước với hơn 3 triệu người, mật độ dân số cao: 177 người/km2 (gấp 4 -5 lần so với mật độ chuẩn); Hiện nay số dân trong độ tuổi lao động ở tỉnh ta có hơn 2 triệu người, chiếm hơn 64%, đạt ngưỡng cơ cấu dân số vàng.

Cứ mỗi năm, tỉnh Nghệ An có hơn 3 vạn người bước vào độ tuổi lao động, xét về cơ cấu, lực lượng lao động phần lớn là trẻ và sung sức, đồng nghĩa với việc tỉnh đang có thị trường nguồn lao động dồi dào, giá rẻ, có sức hấp dẫn đầu tư. Đây là cơ hội ngàn vàng song cũng là thách thức gay gắt đang đặt ra đối với sự phát triển Nghệ An hiện nay và thời gian tới.

Theo BSCK II - Bà Lê Thị Hoài Chung - Chi cục trưởng Chi cục Dân số và KHHGĐ Nghệ An thì, dân số vàng là hiện tượng tự nhiên nhưng rất cần có sự điều chỉnh hợp lí để tận dụng nó cho sự phát triển chung

Tuy nhiên,  cơ cấu “dân số vàng” cũng đặt ra không ít những khó khăn thách thức cần phải giải quyết. Tốc độ tăng nhanh của dân số trong độ tuổi lao động sẽ là nguồn lực quan trọng cho phát triển kinh tế nhưng sẽ trở thành gánh nặng nếu tỷ lệ thất nghiệp cao và năng suất lao động thấp.

Thực trạng ở Nghệ An cho thấy, số người lực lượng lao động đông về số lượng nhưng chất lượng chưa cao do thiếu lao động có tay nghề cao, sức bền còn hạn chế, kỹ năng quản lý còn nhiều bất cập. Nhất là số lao động ở nông thôn, dù sức khỏe tốt nhưng rất ít được đào tạo nghề và chuyên môn kĩ thuật nên chất lượng lao động không tốt. Theo số liệu thống kê sơ bộ thì chỉ khoảng 8% lao động ở nông thôn được đào tạo chuyên môn kỹ thuật.

Hơn nữa, chất lượng giáo dục, đào tạo nghề chưa cao, chưa đáp ứng được yêu cầu thị trường lao động. Tỷ lệ lao động nông nghiệp cao trong khi diện tích đất nông nghiệp ngày càng thu hẹp do quá trình đô thị hóa và chuyển đổi mục đích sử dụng. Từ đó, dẫn đến tình trạng thiếu việc làm của thanh niên gia tăng trong khi thị trường lao động ngày càng cạnh tranh.

Lãnh đạo, cán bộ Chi cục dân số và KHHGĐ Nghệ An trao đổi nghiệp vụ về tuyên truyền chính sách dân số

Với vai trò tham mưu, hướng dẫn cho các cấp, ngành và địa phương trong tỉnh trên lĩnh vực dân số, Chi cục Dân số và kế hoạch hóa gia đình Nghệ An đã triển khai nhiều hoạt động để phát huy lợi ích của thời kì dân số vàng. Chi cục đã thực hiện nhiều đợt điều tra thực trạng dân số ở các vùng miền, địa phương để từ đó kịp thời tham mưu cho UBND tỉnh chỉ đạo các ban ngành liên quan trong thực hiện chính sách dân số. Đặc biệt, cán bộ chi cục đã thường xuyên bám việc, bám cơ sở, trực tiếp đến các địa phương vùng sâu vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số để tuyên truyền, hướng dẫn người dân.

Một nghịch lí hiện nay ở Nghệ An là trình trạng chảy máu chất xám và chảy máu lao động đang trong tình trạng báo động. Lớp trẻ Nghệ An sau khi học tập ở các thành phố lớn thì không muốn trở về quê cống hiến. Lý do họ đưa ra là về Nghệ An rất khó xin việc. Trong lúc đó, lao động phổ thông và lao động nông thôn cũng rời quê để tìm việc ở những khu công nghiệp như ở thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Vũng Tàu,…

Tập huấn kiến thức kế hoạch hóa gia đình cho cán bộ dân số các huyện vùng sâu vùng xa

Theo thống kê của cơ quan chức năng, hiện nay, mỗi năm, có gần 1 vạn lao động trẻ ở Nghệ An rời quê để kiếm sống. Phần lớn trong số đó vừa học xong phổ thông, chưa được định hướng nghề nghiệp. Họ chán với cảnh ‘con trâu đi trước, cái cày theo sau’ nên tâm lí số đông là đi tìm việc để thoát khỏi lũy tre làng. Hậu quả là ở các vùng nông thôn, lao động chủ lực trên cánh đồng lại là những người đã nhiều tuổi. Dẫn đến hiệu suất lao động thấp, năng suất không cao.

Rõ ràng, việc lọt vào địa phương có cơ cấu dân số vàng là cơ hội lớn nhưng cũng là thách thức không nhỏ của Nghệ An. Điều này đòi hỏi các cấp chính quyền, các ban ngành liên quan phải thực hiện đồng bộ các giải pháp để phát huy lợi thế của nó.

Đối với ngành dân số là kịp thời tham mưu cho các cấp để duy trì mức sinh hợp lý nhằm kéo dài thời gian cơ cấu “dân số vàng”, làm chậm quá trình “già hóa dân số”.

Đối với các ngành kinh tế thì cần tăng cơ hội việc làm, đa dạng hóa ngành nghề ở nông thôn, các ngành sử dụng nhiều lao động; mở rộng nâng cao chất lượng đào tạo nghề theo nhu cầu thị trường lao động.

Và, việc phải làm ngay là các cấp quản lí cần nhật thức rõ cơ hội vàng để kịp thời nắm bắt, tận dụng nó để phục vụ đắc lực cho công cuộc phát triển kinh tế -xã hội, sớm đưa Nghệ An trở thành tỉnh khá của cả nước như lời Bác Hồ căn dặn.

Bình Minh - Đình Hưng