Bà Sồng Thị Xa (80 tuổi) ở bản Hoàng Liên Sơn 1, xã Nậm Xe (Phong Thổ, Lai Châu) được người dân nơi đây truyền tai nhau vì khả năng không chỉ chữa bệnh vô sinh, mà còn nhiều bệnh khác.
Một chiến sĩ ở đồn biên phòng Nậm Xe kể rằng ở đồn của anh có một trường hợp mắc bệnh hiếm muộn. Hai vợ chồng đã uống thuốc, điều trị nhiều nơi, từ Đông y qua Tây y không sót một nơi nào, ấy vậy mà vẫn không có kết quả. Nhưng sau khi lấy thuốc của bà Xa về uống ít lâu, người vợ đã có tin vui.
 |
Những vị thuốc bà Xa chữa bệnh vô sinh.
|
Bà Xa nay bước sang tuổi 80 nhưng trông rất khoẻ mạnh, sống một mình tự lo cơm nước hàng ngày dưới mái nhà lụp xụp. Vào những ngày bận rộn của bà, còn có cả những người từ bản khác đến ngồi chờ bà khám bệnh và bốc thuốc. Sau một tiếng, các bệnh nhân được bà khám và bốc thuốc xong. Một vị khách nói là tới để khám bệnh hiếm muộn. Nghe vậy, bà liền bảo: “Thế không được rồi chú ơi! Chuyện có con là do cả vợ lẫn chồng mà. Chú đến một mình tôi không biết lỗi là ở các chú hay vợ. Phải cả hai vợ chồng tôi mới biết bệnh được”.
Bà Xa bảo: “Tôi không nhớ nổi mình đã chữa cho bao nhiêu cặp vô sinh, cứu được bao nhiêu người bị bệnh đường ruột, có người bị bệnh là tôi cứu. Riêng ở bản này tôi nhớ được những cặp vợ chồng chữa bệnh hiếm muộn. Bởi sau khi sinh con, các cháu xem tôi như là mẹ. Còn những người bị bệnh khác thì tôi không nhớ đâu”.
Từng ấy năm hành nghề, bà Xa luôn bám rừng, từng thứ lá, loại rễ, cách pha chế chữa trị, bà thuộc như lòng bàn tay. Hàng trăm loại cây rừng được bà liệt kê đều có một công dụng riêng biệt. Theo bà Xa thì trước đây chỉ cần đi một buổi sáng là tìm được thuốc nhưng giờ rừng bị tàn phá, cây thuốc vì thế cũng cạn kiệt nên phải đi nhiều quả đồi mới tìm được thứ thuốc này.
Nói về bài thuốc của mình, bà Xa cho biết, bài thuốc có hai vị, theo tiếng Mông là "cua chai" và "bẳng xua". Cách sử dụng loại "cua chai" là trộn với trứng gà nấu chín ăn, còn "bẳng xua" là sắc lên uống. Trong khi sử dụng, điều kiêng kỵ là không được ăn mì chính và những đồ ngọt. Bà Xa giải thích, nếu ăn những loại này vào thì làm nhạt thuốc và công dụng không được như mình mong muốn.
Muốn thử tài khám bệnh hiếm muộn của bà nhưng trong khi chỉ đi một mình nên không thể, vị khách nhờ bà khám xem có bệnh gì khác không. Với phương pháp chỉ dùng tay đè lên bụng để phát hiện bệnh, sau những lần đè, bà bảo rằng: "Trong bữa ăn anh thường ăn nhanh nên hệ tiêu hoá có vấn đề. Tôi sẽ cắt thuốc cho anh".
Chưa dừng lại đó, vị khách đã có hai đứa con nhưng muốn thử tài bệnh hiếm muộn của bà nên hỏi: “Cháu đi khám, bác sĩ bảo cháu bị bệnh vô sinh”. Nghe vậy, bà liền nói: “Cái khoản này của anh tốt lắm, không vấn đề gì. Nếu có bị thì ở vợ chứ không phải do anh, anh đưa chị lên đây tôi khám xem thế nào”.
Việc những người nơi khác đến lấy thuốc hiệu quả thế nào thì chưa thể kiểm chứng nhưng ở bản Hoàng Liên Sơn 1, có 10 cặp vợ chồng hiếm muộn uống thuốc của bà Xa thì nay cả 10 đã sinh con, thậm chí có một số cặp vợ chồng "vỡ kế hoạch".
 |
Chị Giàng Thị Giống lấy chồng 6 năm không có con nhưng uống thuốc bà Xa đã "vỡ kế hoạch".
|
Trường hợp điển hình nhất tại bản Hoàng Liên Sơn 1 là cặp vợ chồng Giàng Thị Giống và chồng là Lý A Chóng. Họ lấy nhau đến 6 năm nhưng không sinh được con. Vợ chồng Chóng đã đi nhiều nơi lấy thuốc nhưng vẫn không có con, ấy vậy mà sau khi dùng thuốc của bà Xa sắc uống thì… "vỡ kế hoạch". Sau lần sinh đầu tiên thì vợ chồng Chóng sinh tiếp 3 người con. Để nhớ ơn bà Xa, đứa con đầu lòng, vợ chồng Chóng đặt tên cũng giống với bà là Lý Thị Xa.
Có đôi vợ chồng hiếm muộn, bà không nhớ rõ quê quán nhưng chỉ biết người vợ tên Lan tìm đến bà qua lời giới thiệu để lấy thuốc. Người phụ nữ này cũng cho biết là đi khắp cả nước rồi, khoa học kỹ thuật hiện đại cũng can thiệp rồi mà không có kết quả. Bà chỉ cắt 6 thang thuốc thế là người phụ nữ tên Lan “đơm hoa kết trái”.
Bà Xa tâm sự: “Ở cái tuổi gần đất xa trời rồi, cũng may tôi đã truyền lại bài thuốc cho con dâu. Mai này tôi có chết thì bài thuốc của tôi nói riêng và của dân tộc Mông dưới đỉnh Hoàng Liên Sơn vẫn còn. Tuy nhiên, điều tôi lo lắng nhất là tình trạng phá rừng, khai thác dược liệu như hiện này thì những vị thuốc sẽ rất khó kiếm. Lúc đó bài thuốc sẽ mất”.
Bà Xa khoe: “Sau đó hai vợ chồng kéo nhau lên đây cảm ơn tôi. Họ cho tôi tiền nhiều lắm nhưng tôi không nhận. Tôi chỉ nhận một tấm vải thổ cẩm và mấy gói kẹo. Việc mình lấy thuốc là làm phúc thôi. Nếu tôi lấy tiền thì giờ tôi không ở căn nhà xập xệ này nữa".
Ngoài biệt tài chữa vô sinh, đường ruột thì "thần y" này còn sở hữu bí kíp của bài thuốc biệt dược phòng the nức tiếng miền sơn cước. Riêng về bí kíp phòng the khiến “một người khoẻ hai người vui” thì bà không ngần ngại bộc bạch: “Giờ thời buổi công nghiệp, dưới xuôi người ta ăn vào người đủ thứ cao lương mỹ vị nhưng "chuyện ấy" lại yếu lắm. Tây y không trị được mà có trị cũng chỉ nhất thời để rồi hỏng dần. Bài thuốc của tôi tuy đơn giản nhưng có công hiệu nhanh, mạnh và tác dụng lâu dài”.
“Tiên dược” ấy của bà cũng là tổng hợp nhiều vị thuốc khác nhau, chủ yếu là rễ và lá cây được phơi khô sắc uống. Bà Xa bảo: "Thuốc không chỉ dành riêng cho giới nào, quý ông, quý bà đều sử dụng được. Ngay cả những cặp vợ chồng hiếm muộn đều phải dùng thêm thuốc này để tăng hiệu quả".
Gần 65 năm chữa bệnh, bà đã mang lại tiếng cười cho hàng nghìn gia đình. Người mua thuốc chủ yếu là dân ở các huyện lân cận nhưng nay có nhiều người các tỉnh thành tìm đến bà. Khách đông, bán thuốc nhiều nhưng bà vẫn sống cảnh túng thiếu, bần hàn.
Kể về bài thuốc, bà Xa chia sẻ: “Hồi nhỏ, ngày nào tôi cũng theo bà ngoại lên rừng hái thuốc. Rồi cây thuốc nào, loại nào trị bệnh gì được bà ngoại chỉ dạy. Đến lúc tôi 15 tuổi thì bà ngoại mất, trước khi bà qua đời, tôi được truyền lại bài thuốc này. Cũng không rõ bà tôi học được bài thuốc này của ai, nhưng hiệu quả thì ai cũng biết".
Theo Nông Nghiệp Việt Nam
